Dit artikel is onderdeel van het Regioportret Rotterdam (artikel 1/3). Daarmee brengen we in beeld hoe onderwijs en bedrijfsleven in regio Rotterdam samenwerken aan ‘circular skills’: de vaardigheden die nodig zijn in de circulaire economie van de toekomst. We hopen andere regio’s te inspireren en zo de transitie naar de circulaire economie te versnellen.
Sinds drie jaar verbindt TIP (Talent Innovation Pool) het onderwijs met het bedrijfsleven. TIP is een learning community van derdejaars studenten aan de Hogeschool Rotterdam en young professionals die werkzaam zijn in de bouwsector. Samen werken zij aan een vraagstuk op het gebied van circulair en emissieloos bouwen. Het doel van TIP is door middel van opgave gerichte projecten de kloof tussen onderwijs en bedrijven te verkleinen en de transitie in de bouw en het onderwijs te versnellen. Cora Jongenotter en Merijn Neeleman zijn de kartrekkers van TIP. We spreken hen over TIP, over hun rol in het geheel en hoe zij de mens centraal zetten.
Team TIP
Cora: “Vanuit mijn rol als interieurontwerper met een bedrijfskundige achtergrond ben ik in gesprek gegaan met de Hogeschool Rotterdam over een mogelijke samenwerking. TIP (Talent Innovation Pool) is het resultaat van die gesprekken. Een community die zich met opgavegericht onderwijs richt op een open samenwerking waarbij ieders talent ingezet wordt en men van elkaar mag en kan leren. Binnen TIP staat ‘de mens’ centraal. “In mijn ogen kan de mens in de organisatie het verschil maken in flexibiliteit, wendbaarheid en toekomstgerichtheid.” Cora, Programmamanager TIP Hogeschool Rotterdam en Core-Identity & Purpose Work, houdt zich als ondernemer bezig met het bouwen aan een circulaire economie.”
Cora heeft de kar drie jaar in haar eentje getrokken. Haar ambitie bracht TIP verder en dat leverde meer werk op. Zo kwam Merijn in beeld. Met een achtergrond in industrieel ontwerpen richt Merijn Neeleman, Neeleman Innovation, mede coördinator en facilitator van TIP, zich op innovatie en hoe je die door verschillende perspectieven bij elkaar te brengen kunt aanwakkeren. “Een x percentage marktaandeel behalen heeft me nooit geïnteresseerd. Wel hoe je naar waarde toe kan werken door mensen te verbinden. Hoe kunnen we innovatie op een betekenisvolle manier inzetten? Dat is waar ik voor warm loop. En TIP ademt dat volledig”, aldus Merijn.
Onderwijs en bedrijfsleven komen samen.
Bij TIP worden derdejaars hbo-studenten en young professionals die werkzaam zijn in het bedrijfsleven aan elkaar gekoppeld. Het gaat om een traject van twintig weken, gelijklopend aan de stageperiode. “Samen gaan zij aan de slag met een vraagstuk rondom duurzaam bouwen in door ons gefaciliteerde workshops”, aldus Merijn. Ter inleiding hiervan wordt er om de week een masterclass gegeven door een expert uit het bedrijfsleven of de wetenschap die voor zowel studenten als de deelnemende bedrijven toegankelijk is. Om de andere week organiseren Cora & Merijn bedrijfsbezoeken en excursies voor de studenten. Cora: “Zo hebben we een kijkje achter de schermen gekregen bij o.a. Renewi en Struikrovers. Die laatste redden struiken en bomen uit wijken die gesloopt worden. Want waarom maken we ons wel druk over de te slopen gebouwen, maar vergeten we het groen?”
Bij TIP staan de opgave en het leerproces voorop. Merijn: “De aanpak die je vaak tegenkomt is één van quick fixes: snel naar de oplossing toe. Terwijl het voor deze transitie juist van groot belang is om een stap naar boven te zetten door samen het dieperliggende probleem te achterhalen. Hiervoor is het nodig om een paar keer extra de ‘waarom’ vraag te stellen. En mogelijke oplossingen tussendoor te blijven toetsen bij alle belanghebbenden” Het TIP programma zelf coördineren we ook volgens deze filosofie. Bij TIP is het resultaat belangrijk, maar het programma en de planning staan niet in beton gegoten. Er wordt ingespeeld op de ontwikkelingen van de projecten en bijgestuurd waar nodig. “Zowel studenten als de young professionals dagen we uit om vooral fouten te maken, want van fouten leer je veel meer dan van alles goed doen”, aldus Cora.
Wat je creëert met deze samenwerking is dat er voor beide partijen veel meer uit te halen valt dan de ‘som der delen’. De studenten kunnen, al lerende, meer ervaring opdoen. En de bedrijven hebben veel baat bij de jonge kennis en bevlogenheid van de studenten. Maar belangrijker nog is de samenvoeging van de vele perspectieven op een vraagstuk. We laten experts, meerdere bedrijven en meerdere opleidingen samen naar één vraagstuk kijken. En creëren begrip voor elkaars rol daarin en perspectief daarop. Dat zal uiteindelijk het verschil maken om de grotere transities uit te voeren, die essentieel zijn voor onze toekomst.
Geen sausje over een oud systeem
“Kleine veranderingen zijn bij lange na niet afdoende”, aldus Cora. Het is een complete systeemverandering binnen de bouw en het onderwijs waar samenwerkingen opnieuw moeten worden uitgevonden en een ecosysteem wordt opgebouwd. Als je nu niet iets kunt bieden wat direct voldoet aan verwachtingen van bedrijven hebben ze toch de neiging om terug te vallen op het oude. Binnen het onderwijs geldt eigenlijk hetzelfde. Studenten worden op dit moment opgeleid met achterhaalde kennis en worden niet meegenomen in mogelijkheden die er al zijn alsmede in de snelle ontwikkelingen. Dat is tevens de grootste uitdaging van TIP: “Hoe kunnen we partijen meenemen naar die nieuwe manier van samenwerken waarin ze hun eigen kansen zien?”
De bouw is op dit moment enkel gericht op stikstof, CO2 en geld. Het onderwijs op haar manier enkel op cijfers, studiepunten en kennis stampen. Maar waar staat de mens in het geheel? Die zou het allerbelangrijkste moeten zijn, want uiteindelijk is de mens aan zet om veranderingen daadwerkelijk uit te voeren. Merijn: “Je hebt een aantal stappen in een bouwproces waar de mens het verschil kan maken. En dat verschil maak je niet alleen als je, na je opleiding, ergens gaat werken, maar ook al tijdens je studie. Zo moet je bij het ontwerp rekening houden met het afval dat vrijkomt, hoe je dat kunt verminderen en hoe je het restmateriaal opnieuw kunt inzetten. Op de bouwplaats gaat het veel over gedrag en dat leer je ook al in de schoolbanken. Zo wordt er structureel te veel besteld, omdat de focus ligt op deadlines en niet op slim inkopen. Tijdens het bouwen zelf ontstaat er vervolgens sloopmateriaal. En veel van dat ‘afval’ kun je nog makkelijk, soms bijna onbewerkt, hergebruiken. Daar kun je echt een dijk van een business case van maken. Alleen is het nu afhankelijk van vele losse, vaak kleine initiatieven. Voor de komende jaren is het van fundamenteel belang dat deze meer gaan samenwerken en gezamenlijk bepalen hoe de grote sloopstromen eruit gaan zien. Daar valt heel veel winst te behalen. En daarvoor is data, een oogstvisie, samenwerking, digitalisering en vertrouwen nodig. En wat heb je daarvoor nodig? Een sterk gedeeld begrip van de opgave bij alle betrokken mensen…
Op z’n Rotterdams: Niet lullen, maar poetsen!
De uitdaging zit wat Cora betreft in lef en leiderschap. “Zowel het onderwijs als het bedrijfsleven moeten met hun poten in de klei gaan staan, accepteren dat onzekerheid de enige zekerheid is en samen omarmen dat de uitkomst niet altijd bekend is.”
Dat klinkt zweverig, maar om patronen te doorbreken is dat wat we moeten doen. Waar gaat het nu écht om? De participatie van bedrijven is het belangrijkste. Als zij TIP collectief omarmen, kunnen we laten zien dat circulair en emissieloos bouwen een systeemverandering is waar interdisciplinair aan gewerkt moet worden. En daar hebben we alle betrokkenen hard voor nodig, opgavegericht onderwijs is een gezamenlijke uitdaging!
Wat Cora en Merijn hopen voor de toekomst is dat onderwijs zoals TIP de standaard wordt. Dat naast vele bedrijven niet alleen Hogescholen, maar ook de mbo-instellingen gaan meedoen en dat het opgavegericht leren standaard in het curriculum wordt opgenomen vanaf het eerste jaar. “Want dan kun je pas echt stappen maken”, aldus Cora.
Auteur en fotografie: Clarisse Kers-van der Veld
Meer weten over het opleiden voor een inclusieve, duurzame toekomst?
Cora Jongenotter
Cora is een enthousiaste Innovatiemanager, spreker en dagvoorzitter die oog heeft voor trends en ontwikkelingen. Geïnspireerd door ontwikkelingen rondom de circulaire economie is de vertaling naar, onder andere, circulair bouwen een voedingsbodem die het beste uit haar naar boven haalt. De circulaire economie biedt tenslotte ruimte aan iedereen die wíl en kán werken!
Merijn Neeleman
Met een achtergrond in industrieel ontwerpen richt Merijn Neeleman, van Neeleman Innovation, zich op innovatie en hoe je die door verschillende perspectieven bij elkaar te brengen kunt aanwakkeren. Hij loopt warm voor het werken naar waarde door mensen te verbinden en het inzetten van innovatie op een betekenisvolle manier.
