Aandacht voor de kleine schaal
“Vroeger had ik het met studenten regelmatig over het belang van duurzaamheid. Daarbij vertelde ik altijd over de Earth Overshoot Day en dat we inmiddels 2,5e planeet nodig hebben om te leven zoals we nu doen” begint Rob Ketelaar zijn presentatie. Hij is programmaleider duurzaamheid bij Albeda en samen met zijn collega Rien van Sprundel, beleidsadviseur facilitair en huisvesting, onderdeel van het SustainaBul MBO netwerk. “Inmiddels merk ik dat het beter is om te kijken naar duurzaamheid op kleinere schaal en met kleinere woorden aandacht te besteden aan hetgeen binnen de invloedsfeer van onze studenten en collega’s ligt” vertelt hij.
Aan de slag met duurzaamheid
Afgelopen jaar won Albeda de SustainaBul MBO, een benchmark voor duurzaamheid in het mbo. En dat was een groot feest! In 2020 namen ze voor het eerst deel en eindigden ze op de 9e plaats; in 2021 werden ze 7e; in 2022 behaalden ze een podium plek met de 2e plaats; en in 2023 mochten ze zichzelf de duurzaamste mbo-instelling van Nederland noemen. “Ik merkte dat iedereen trots werd en dat is intern weer een enorme versneller geweest. Daarom is het ook zo fijn dat er nu 3 categorieën zijn bij de SustainaBul MBO, waarbij ook de kickstarters en versnellers in de belangstelling worden gezet” aldus Rob. Maar hoe zorg je ervoor dat er zoveel duurzame stappen gezet worden? En hoe kom je van visie naar uitvoering in de praktijk? Bij Albeda herkenden ze 8 dingen die dit proces hebben versneld:
- De Sustainable Development Goals
Licht toe hoe de instelling werkt aan alle SDG’s en verzamel voorbeelden op de website en/of intranet. Beschrijf de SDG’s in de context van jouw instelling. Hierbij is het belangrijk dat je, ook in de strategie, niet steeds een paar SDG’s kiest waar je aan werkt, dit kan juist enorm vertragen door keuzes die je dan eerst gaat maken. Wat wel kan helpen is het clusteren van de SDG’s naar People, Planet en Prosperity. Door de SDG’s te gebruiken creëren we een wereldvocabulaire op het gebied van duurzaamheid, waardoor we kennis en inspiratie kunnen uitwisselen. Je kunt de SDG’s ook koppelen aan de vragen in de SustainaBul MBO. - Een team van 5 mensen
Je hebt 5 mensen nodig die met duurzaamheid bezig zijn, vanuit onderwijs en bedrijfsvoering, en waar je altijd van op aankunt. Het hoeven geen 5 fte te zijn, zolang dit team intrinsiek gemotiveerd is. Er zit een risico in het te groot maken van het kernteam, bijvoorbeeld door vertegenwoordiging van alle opleidingsteams te zoeken. Het is dan moeilijk om overleggen te coördineren en commitment op te bouwen. Met het kernteam van 5 mensen focussen we op het creëren van een positieve flow, door alle mensen te zoeken en stimuleren die dezelfde kant op willen gaan en niet verstrikt te raken in discussies. - Duurzaamheid is opgenomen in de strategie
Het versnelt natuurlijk enorm als duurzaamheid is opgenomen in de strategie. Daarmee leg je samen vast dat je eraan gaat werken. Albeda had hierin zowel hard control (SMART doelstellingen en KPI’s) en soft controls (alle colleges hijsen de SDG-vlag). De punten waar Albeda op heeft ingezet zijn voornamelijk het aan bod laten komen van duurzaamheid in alle opleidingen; duurzaamheidsrapportage; inkoop, consumptie en afval; en CO2-reductie. - Aandacht voor pedagogiek
Aan de docenten van Albeda wordt meegegeven om altijd drie vragen te stellen, waarmee aandacht voor duurzame ontwikkeling wordt gestimuleerd: 1) Is datgene wat ik nastreef goed voor mij? 2) Is datgene wat ik nastreef goed voor mijn beroep? En 3) is datgene wat ik nastreef goed voor de planeet? Een mooi voorbeeld: in de zorg wordt enorm veel materiaal verbruikt en afval geproduceerd, inclusief de CO2-gevolgen. Dit heeft een negatieve impact op de gezondheid van mensen, terwijl de sector juist mensen beter wil maken. In de zorgopleidingen wordt aandacht besteed aan deze paradox. - Aandacht voor didactiek
Ook kan er aandacht besteed worden aan de didactiek in het onderwijs om duurzame stappen te versnellen. Zo wordt bij Albeda de hackathon met regelmaat ingezet als werkvorm. Zo gingen studenten van Albeda en het Hout- en Meubileringscollege samen aan de slag met duurzame bedrijven, waarbij ze interdisciplinair samenwerkten met geavanceerde tools, zoals de mogelijkheid om ideeën en concepten in 3d te printen. - Practice what you preach in de bedrijfsvoering
Als onderwijsinstelling kun je zelf ook het goede voorbeeld geven door duurzame keuzes te maken in de bedrijfsvoering. Enkele voorbeelden hiervan bij Albeda zijn: de communicatie-afdelingen hebben een ‘refuse gadgets’ houding. Er zijn oplaadpunten en biotuinen gerealiseerd. Ook wordt er duurzame energie opgewerkt en het afval gescheiden. - Het duurzaam abc’tje
Soms dan zijn duurzame vraagstukken of begrippen heel groot of abstract. Met een duurzaam abc’tje probeer je deze vraagstukken klein en behapbaar te maken. Een voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld (a) de energietransitie. Daar kan aan bijgedragen worden door (b) meer circulaire bedrijfsvoering. Om die bedrijfsvoering te realiseren kan gebruik gemaakt worden van (c) de R-ladder als hulpmiddel. De R-ladder bestaat uit 10 strategieën om de bedrijfsvoering meer circulair te maken. - Environmental, Social, Governance reporting als norm
Ook voor organisaties die met publiek geld zijn gefinancierd, dus ook vanuit OCW, zullen er rapportagevoorschriften komen waarbij je aandacht moet besteden aan Environment, Social en Governance (ESG). Daarbij kan er gekeken worden naar dubbele materialiteit, waarbij er zowel effect is op financiën als op de maatschappij. Albeda gebruikt o.a. de SustainaBul MBO vragenlijst in het rapporten en vult deze data verder aan. De rapportagevoorschriften kunnen enorm versnellend werken voor duurzaamheidcoördinatoren, dan zit er immers een stevige druk achter.
Benieuwd naar de slides van Rob Ketelaar? Deze kun je hier downloaden.
Wil je meer weten over duurzaamheid in het MBO en de SustainaBul? Neem een kijkje op de website of sluit je aan bij het MBO netwerk om op de hoogte te blijven van kennis, evenementen en inspiratie.
