Vanuit het hele land zijn professionals uit het onderwijs naar het Koning Willem I College in Den Bosch gekomen voor een belangrijke workshop in het kader van BuildUpSkills Nederland. De dag begon met een boeiende presentatie van Rob de Vrind, waarin hij ons meenam door de stand van zaken in het verduurzamen van de gebouwde omgeving, de energietransitie en de cruciale rol van het mbo voor het opleiden van vakmensen. Daarnaast bood Darel Education een intrigerende ‘petje op/petje af’-sessie over de energietransitie, waardoor we onze kennis en inzicht konden testen. Vervolgens zijn we in subgroepen aan de slag gegaan met het identificeren van uitdagingen en oplossingen hiervoor. Graag delen we deze uitdagingen en genoemde oplossingen ook met jou!
Tekort aan vakmensen
Een van de meest urgente problemen in de energietransitie is het tekort aan vakmensen. Jaarlijks zijn er 20.000 extra vakmensen nodig, maar de instroom vanuit beroepsopleidingen en zij-instromers is niet voldoende. Oplossingsrichtingen die werden genoemd zijn:
- Het aantrekken van mensen die op zoek zijn naar meer betekenisvol werk, internationale werknemers, en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.
- Inzetten op meer diversiteit in de bouw en techniek door he enthousiasmeren van vrouwen voor de sector en het aanbieden van arbeidsvoorwaarden die hieraan kunnen bijdragen.
- Verlagen van de uitstroom door een minder autoritaire en traditionele leiderschapsstijl.
- Financiële stimulansen, zoals beter betaalde bouwbanen, extra studiefinanciering of bonus bij het behalen van en diploma in deze richting en stagevergoedingen.
Onderwijssysteem en wet- en regelgeving
Uitdagingen op dit gebied liggen in de integratie van duurzaamheid en duurzame transities in beleid en de vertaling daarvan naar praktische uitvoering; ander leiderschap, waarbij de directie docenten moet steunen in hun veranderende rol; ook de synchronisatie van activiteiten, ontwikkelingen, prioriteiten en faciliteiten. Het huidige onderwijssysteem moet aangepast worden om meer scholieren op te kunnen leiden in de energietransitie. Oplossingsrichtingen die werden genoemd zijn:
- Landelijk kan er ruimte gemaakt worden door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap; regionaal zijn de onderwijsinstellingen en bedrijven aan zet. Er is bestuurlijk commitment nodig om ruimte en middelen vrij te maken. Vervolgens moet eer een heldere visie komen en moet deze vertaald worden naar integraal beleid een uitvoeringsprogramma’s in samenwerking met betrokkenen met praktijkkennis en studenten. Een duurzaamheidscoördinator helpt om een integrale aanpak te waarborgen.
- Duurzaamheid moet integraal in opleidingen worden ingebed, niet als apart vak, maar als onderdeel van het curriculum en in de kwalificatiedossiers (dit wordt voor de energietransitie al opgepakt).
- Regionale samenwerking met bedrijven en samenleving: samen leren in transitie en duurzame vaardigheden die nodig zijn ontwikkelen in praktijkprojecten. Zorg ervoor dat het onderwijs verbonden is met regionale uitdagingen.
- Er is ander leiderschap nodig waarbij het management docenten ondersteunt in hun veranderende rol om duurzaamheid te integreren in het curriculum. Docenten hebben ook ontwikkeltijd nodig.
Leercultuur en imago
Het MBO heeft moeite met het aantrekken van studenten voor technische opleidingen en het stimuleren van een ‘Leven Lang Ontwikkelen’. Daarnaast is er nog te weinig waardering en een minder goed imago voor VMBO/MBO. Oplossingsrichtingen die werden genoemd zijn:
- Het in de schijnwerpers zetten van de vakgebieden bouw en techniek.
- De arbeidsmarkt en het onderwijs kunnen rekening houden met een andere werkmentaliteit van de nieuwe generatie die meer flexibiliteit zoekt.
- Verbeteren van het imago van vmbo/mbo en BBL meer in de spotlight zetten.
Financieringsstructuur
Het huidige financieringssysteem, gebaseerd op leerlingaantallen, kan innovatie en ontwikkeling belemmeren. Er is behoefte aan meer ruimte voor innovatie. Dit kan alleen worden bereikt als er veranderingen plaatsvinden in de financieringsstructuur.
- Kunnen we komen tot vaste budgetten voor innovatie en ontwikkeling, welke niet sterk veranderlijk is op basis van de leerlingenaantallen?
- Zoeken naar de ruime voor innovatie en ontwikkeling binnen het huidige systeem.
Communicatie
Hoe nemen we iedereen mee in deze duurzame transities: bestuurders, docenten, leerlingen en de omgeving. Wie is iedereen en wat willen we dat zij gaan doen?
- Interne- en externe communicatie waarin duurzaamheidsbeleid en de visie van de onderwijsinstelling wordt gedeeld. Zorg dat het bezielend is en inspirerend werkt binnen de school.
- Het maken van een roadmap voor de eigen school
- Het delen van (regionale) succesverhalen en open leermaterialen
Concluderend kunnen we zeggen dat het MBO voor een reeks uitdagingen staat in relatie tot de energietransitie, maar met de juiste aanpak en samenwerking tussen onderwijsinstellingen, bedrijven en de overheid, kunnen deze uitdagingen overwonnen worden. Het opleiden van vakmensen voor een duurzame toekomst is van cruciaal belang voor de energietransitie in Nederland. De resultaten van deze workshop worden meegenomen in de realisatie van de Roadmap 2030 van BuildUpSkills Nederland om het vakmanschap, dat nodig is voor de duurzame transities in de gebouwde omgeving, versneld te ontwikkelen.
