Beschadigd, uit de mode of niet meer gewenst?
Upcyclen betekent bij Opwaarts dat de waarde van iets dat eerst niet meer ‘kon’, sterk omhooggaat met een paar bewerkingen. Daan: ‘Ik ben me gaan specialiseren in geupcyclede dingen met een verhaal’.
Tijdens de lezing laat hij daarvan sprekende voorbeelden zien die door hemzelf en door anderen zijn gemaakt. ‘En het leuke is dat het ook uit kan’. Zoals een serie kleurrijke design-klokken, pas als je goed kijkt dan zie je waarvan ze zijn gemaakt: van deksels van Tupperware bakjes uit de kringloop. Nog een upcycle-klassieker is een tafeltje van een brandslanghaspel. Daan heeft gemerkt dat mensen het fijn vinden om iets in huis te hebben met een verhaal.
Dat geldt ook voor grote organisaties. Als documentairemaker heeft hij van verhalen vertellen zijn beroep gemaakt. Toen de NOS meubels nodig had voor een nieuwe studio, kwam er eerst een container met compleet nieuwe meubels pal naast een container met oude meubels te staan. Daan vroeg zich toen af: ‘Kunnen we het één niet reduceren met het ander? Kunnen we in het vervolg niet gewoon meubels maken uit die ene container, dan hoeft er minder nieuw spul aangerukt te worden? We hebben een experiment gedaan met bureaus. De oude bureaus zijn gewoon op hun plaats blijven staan. ’s Nachts hebben we de bureaubladen eraf geschroefd, en de nieuwe bladen van hergebruikte materiaal erop gezet. Dat ging veel sneller dan compleet nieuwe tafels bestellen. De oude bladen van keiharde trespa, een regenvast materiaal, zijn nu verwerkt in opbergkasten voor een moestuin’.
Opwaarts adopteert de lokale afvalstroom
Per ding en materiaalsoort bekijken Daan en zijn team wat ze ermee kunnen. Zijn collega is houtbewerker, die ’tovert’ oude planken als nieuw, door ze door de van-dikte-bank heen te halen. En beuken bedlatjes gaan in een stoomkast, zodat ze buigzaam zijn in prachtige vormen bijvoorbeeld voor lampen of banken. Wat hij aan leerlingen in het vmbo aan praktijkonderwijs wil meegeven: Dingen die van hergebruikt materiaal gemaakt zijn, die zijn meer waard. Mensen zijn bereid om daarvoor meer te betalen. Want het gaat om unieke ambachtelijk bewerkte spullen met een lokale historie.
Zoals de betonplex-platen die bij de bouw van de Amaliatunnel in Hilversum gebruikt zijn. Voor een grote cateraar maakte hij daarvan tafelbladen. Betonplex is kostbaar, en het wordt maar één keer gebruikt op bouwplaatsen overal in Nederland om beton in te gieten, daarna is het afval. Maar niet bij Opwaarts. In de strak gelakte betonplex-tafels werd met een frees een korte tekst gegraveerd over vorige functie van de platen.
Mensen waarderen die combinatie echt: mooie spullen gemaakt van geredde materialen, liefst met de herkomst nog zichtbaar. Daan vat zijn pleidooi voor werken met hergebruikte materialen samen. Als je het niet alleen voor het milieu zou willen doen, dan zijn er nog steeds genoeg redenen.
Enkele vragen van docenten
Werkt Opwaarts ook met het onderwijs samen?
Dat gebeurt nog niet, maar dat kan zeker voordelen hebben voor iedereen. Daan heeft inmiddels heel wat trucs geleerd om materialen herbruikbaar te maken, bijvoorbeeld voor het ontspijkeren. Die trucs zijn handig om door te geven aan de leerlingen.
Hoe komt Opwaarts aan al die gebruikte spullen en materialen?
Er is inmiddels een ‘heel legertje scouts’ ontstaan, van mensen die Opwaarts appen als er in de straten in Hilversum een afvalcontainer met waardevolle materialen staat. Maar Daan heeft volop ideeën om meer spullen te kunnen redden van de verbrandingsoven. Het zou mooi zijn als er op milieustraten makers kunnen meekijken met wat er wordt gestort. Zij hebben een getraind oog voor spullen en materialen die nog geschikt zijn voor een tweede leven. Opwaarts gaat een proef doen met 15 makers op de milieustraat. En eigenlijk moeten allerlei materialen helemaal niet op de stort komen. Gave lange planken die al op autolengte zijn afgezaagd, zijn niet meer de waardevolle planken die je bijna had kunnen hebben. Een ophaallijst met op iedere vuilnisauto in het land een telefoonnummer of contactadres van een verzamelplek als Opwaarts, dat is het idee.
Wil je meer weten over de werkwijze van Opwaarts, bekijk het filmpje.
Sluit ook aan bij de online ontmoetingen voor docenten vmbo en praktijkonderwijs
Ben jij werkzaam als docent of schoolleider in vmbo of praktijkonderwijs? Ga het gesprek aan met collega’s uit het land en laat je inspireren tot praktisch vormgeven van meer duurzaamheid op school. Kijk in de agenda wanneer de volgende bijeenkomst plaatsvindt!
Credits: afbeelding uit stripverhaal door Liesbeth Ton aka Betje Comics voor Opwaarts
