Wat is duurzaam onderwijs?
Duurzaam onderwijs is toekomstbestendig onderwijs. Het helpt leerlingen en studenten begrijpen hoe alles met elkaar samenhangt. Van energie en klimaat tot samenleven en zorg voor elkaar.
Breder dan milieu
Duurzaam onderwijs gaat ook over kansengelijkheid, gezondheid en welzijn. Over samenwerken, kritisch denken en ruimte voor creativiteit en vakmanschap.
Samen leren en doen
Duurzaam worden doe je stap voor stap. Als het hele team meedoet, groeit duurzaamheid uit tot iets vanzelfsprekends in de school.
Deel van iets groters
Duurzaam onderwijs draagt bij aan de Sustainable Development Goals van de VN, voor eerlijk, veilig en toekomstgericht onderwijs wereldwijd.
Zo kijken wij naar duurzaam onderwijs
Bij Leren voor Morgen zien we duurzaam onderwijs als toekomstbestendig onderwijs, op alle vlakken. Het draait daarbij niet alleen om kennis over milieu of klimaat of om de zonnepanelen op het dak van de school. Duurzaam onderwijs gaat ook over kansengelijkheid, gezondheid, welzijn en verbondenheid. Over leerlingen en studenten die leren samenwerken, kritisch denken en hun eigen waarden ontdekken. En over scholen die ruimte maken voor diversiteit, cultuur, creativiteit en vakmanschap.
Met duurzaam onderwijs werken we aan een rechtvaardige, veerkrachtige samenleving.
Duurzaam worden: zo werkt dat
Duurzaam onderwijs ontstaat niet van de ene op de andere dag. Het vraagt om een aanpak waarin het hele team meedoet en duurzaamheid stap voor stap onderdeel wordt van alles wat de school doet. Van lessen en beleid tot gebouw en samenwerking met de omgeving.
Als het hele team hieraan bijdraagt, ontstaat er een duidelijke richting: duurzaamheid wordt een vanzelfsprekend onderdeel van leren en werken op school. Docenten inspireren elkaar en losse initiatieven groeien uit tot beleid. Leerlingen en studenten merken dat duurzaamheid niet iets ‘extra’s’ is, maar onderdeel van het dagelijks onderwijs.
De Whole School Approach (WSA) helpt scholen om dat proces te structureren. Het helpt je om de visie van de school te vertalen naar heldere stappen: van het betrekken van collega’s, leerlingen en studenten, tot het inrichten van het gebouw en het samenwerken met de buurt. Zo wordt de visie echt zichtbaar.
Benieuwd hoe dat werkt? Hier vertellen scholen hoe ze dankzij de WSA écht duurzaam zijn gaan denken én handelen. Ga naar praktijkvoorbeelden.
Bekijk hier de uitleg van de verschillende domeinen van de wsa.
Duurzaamheid als doel
De Sustainable Development Goals (SDG’s) zijn zeventien internationale doelen. De Verenigde Naties hebben ze opgesteld om van de wereld in 2030 een eerlijke, veilige en duurzame plek te maken voor iedereen. Ze bieden een duidelijke structuur om duurzame ontwikkeling wereldwijd te volgen en te versterken.
Leren voor Morgen is de landelijke coördinator van SDG 4: Kwaliteitsonderwijs. Dat betekent: gelijke toegang tot goed onderwijs en het stimuleren van een leven lang leren voor iedereen. Samen met onze partners zetten we ons in om dit binnen het Nederlandse onderwijs te bereiken.
Daarom brengen we partijen samen -binnen en buiten het onderwijs- die werken aan goed en toekomstgericht onderwijs. We helpen organisaties elkaar te vinden, kennis te delen en samen nieuwe initiatieven te starten. Daarbij leggen we steeds de verbinding tussen onderwijs en andere maatschappelijke thema’s: zoals gezondheid, gelijke kansen en klimaatactie. Zo zorgen we dat duurzaam onderwijs breed wordt opgepakt en zichtbaar wordt in de praktijk.
Je leest alles over dit doel op de website van SDG Nederland: www.sdgnederland.nl/SDG/4-kwaliteitsonderwijs
Thema's
Met welke thema’s wil jij als eerste aan de slag binnen jouw school of organisatie?
Biodiversiteit & natuur
Groen leren begint buiten. Denk aan natuureducatie, groene schoolpleinen en aandacht voor de relatie met de leefomgeving.
Circulariteit
Afval bestaat niet. Door hergebruik en circulaire projecten leren leerlingen en studenten denken in kringlopen en slimme materiaalkeuzes maken.
Gelijkwaardigheid & inclusie
Iedere leerling en student telt. Duurzaam onderwijs gaat over kansengelijkheid, diversiteit en toegankelijkheid. Zodat iedereen kan meedoen en zich gezien voelt.
Klimaat & Energie
Van energiebesparing tot lessen over klimaat en waterbeheer: samen werken we aan scholen die bewust omgaan met hun omgeving.
Mentale & fysieke gezondheid
Een gezonde school zorgt goed voor leerlingen, studenten en medewerkers. Denk aan een gezonde kantine, aandacht voor welzijn, werkdruk en duurzame inzetbaarheid.
Rechtvaardigheid & burgerschap
Leerlingen en studenten leren samenleven, meedenken en verantwoordelijkheid nemen. Met onderwerpen als sociale rechtvaardigheid, democratie en maatschappelijke betrokkenheid.
Toekomstvaardigheden & innovatie
Leerlingen en studenten ontwikkelen vaardigheden voor de toekomst: van digitale geletterdheid en AI tot kunst, cultuur, systeemdenken en de Inner Development Goals.
Zelf aan de slag met duurzaam onderwijs
Ben je geïnspireerd geraakt en wil je zelf aan de slag met duurzaam onderwijs? Of je nu klein wilt beginnen of een brede aanpak zoekt: er zijn talloze manieren om stappen te zetten. Op onze aan de slag-pagina vind je praktische tools, projecten, onderzoeken en artikelen die helpen om duurzaamheid stap voor stap onderdeel te maken van alles wat jouw school doet. Met inspirerende kennis en concrete handvatten om vandaag nog te beginnen.
Zo groeit toekomstbestendig onderwijs uit tot iets vanzelfsprekends in het dagelijks leren en werken.
Begrippenlijst
-
Uitleg SDG's
De Sustainable Development Goals (SDG’s) zijn 17 wereldwijde doelen die in 2015 door de Verenigde Naties (VN) zijn vastgesteld. Ze vormen samen de kaders voor duurzame ontwikkeling tot 2030. De SDG’s hebben als doel om armoede te beëindigen, de planeet te beschermen en te zorgen voor welvaart en vrede voor iedereen. Leren voor Morgen is de Nederlandse coördinator voor SDG 4: kwaliteit onderwijs.
-
Meer weten over de WSA? Link opent in nieuw tabblad
De Whole School Approach is een integrale benadering die onderwijsprofessionals helpt bij het verankeren van duurzaamheidsvraagstukken in alle domeinen van de onderwijsinstelling en bij het versterken van de samenhang tussen deze domeinen
-
Meer weten over LvDO? Link opent in nieuw tabblad
Leren voor duurzame ontwikkeling gaat om onderwijs dat leerlingen en studenten voorbereidt om de wereld te begrijpen én te verbeteren. Het gaat verder dan leren over duurzaamheid: je doet mee aan echte, actuele vraagstukken in en rond de school. Zo leren leerlingen en studenten kennis te gebruiken in de praktijk, samen te werken, kritisch te denken en bewuste keuzes te maken voor zichzelf en hun omgeving.
Dit sluit aan bij de drie kernfuncties van onderwijs (kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming): je leert wat je nodig hebt, leert samen leven met anderen en ontwikkelt je als mens. Het is geen apart vak, maar een manier van werken die vakken verbindt en leren betekenisvol en toekomstgericht maakt. -
Vragen van duurzaamheidscoördinatoren
Een duurzaamheidscoördinator in het onderwijs is iemand die binnen een school of onderwijsinstelling het duurzaamheidsbeleid aanjaagt, coördineert en bewaakt.
Deze rol helpt om duurzaamheid structureel te verankeren in het onderwijs, de bedrijfsvoering en de cultuur van de organisatie. Binnen de coöperatie zien we dat instellingen met een duurzaamheidscoördinator vaak sneller stappen zetten richting duurzaam onderwijs. -
Leven lang ontwikkelen netwerken
Leren stopt niet na school. Lang leven ontwikkelen gaat over een houding van nieuwsgierigheid, groei en aanpassingsvermogen, bij leerlingen, studenten én professionals. Het betekent dat we blijven leren van ervaringen, van elkaar en van de wereld om ons heen. In het onderwijs betekent dit ruimte maken voor ontwikkeling gedurende het hele leven, zodat iedereen kan blijven meebewegen met de veranderingen in de samenleving en bijdragen aan een duurzame toekomst.
-
Meer weten over SustainaBul?
De SustainaBul is een leernetwerk van scholen die samen werken aan duurzaam onderwijs, in het primair, voortgezet, middelbaar en hoger onderwijs. Door middel van een gezamenlijke vragenlijst en uitwisseling van kennis en ervaringen versnellen deelnemende scholen hun verduurzaming. De SustainaBul wordt gefaciliteerd door Coöperatie Leren voor Morgen (po, vo, mbo) en Studenten voor Morgen (ho).
-
Sustainability Skills
In het onderwijs betekent circulair leren en werken dat we bewust omgaan met wat we gebruiken en maken. Materialen, kennis en ideeën krijgen steeds opnieuw waarde: wat de één overhoudt, kan voor de ander een beginpunt zijn. Leerlingen en studenten ontdekken hoe kringlopen werken, van grondstoffen tot energie en voedsel, en leren denken in hergebruik in plaats van verspilling. Zo ontwikkelen ze inzicht in hoe we samen een economie kunnen bouwen die niet uitput, maar vernieuwt.
-
Artikel: Transitie voor de voet op
Een transitie is een verandering van de ene situatie naar een nieuwe. De transitie naar duurzaam onderwijs betekent dat scholen stap voor stap toewerken naar een manier van leren, organiseren en samenwerken die bijdraagt aan een duurzame samenleving.