MBO Symposium Duurzaam Denken en Doen 2025

De huidige mbo studenten spelen een sleutelrol in de duurzame, circulaire samenleving van 2030. Hoe bereid je studenten voor op deze rol? Hoe kan je als mbo instelling hierop sturen, en vorm en inhoud hieraan geven? Welke lessen over hoe je dit structureel aanpakt kun je daaruit delen met anderen?

9:30 Inloop
10:00 Welkom door Albeda & Leren voor Morgen

10:15 Inleiding ‘Naar het hart van het mbo-curriculum: samen, bewust en betekenisvol’
Door Elly Wildeman, practor Bewust Opleiden bij het Koning Willem I College
Elly Wildeman, practor Bewust Opleiden bij het Koning Willem I College, neemt ons mee in hoe duurzaamheid een diepgeworteld onderdeel van het mbo-curriculum kan worden. De realiteit is dat duurzaamheid geen keuze meer is, maar vanuit de kern van het curriculum structureel gevoed dient te worden. Duurzaamheid is geen vak, het ís elk vak: een opdracht die vraagt om een stevige voedingsbodem van didactische en duurzaamheidsprincipes. Zo bouwen we samen aan een curriculum dat studenten voorbereidt op een toekomst waarin vakmanschap en duurzaamheid onlosmakelijk verbonden zijn. 

11:00 Workshopronde 1

Van Binnen naar Buiten – Jouw Rol als Docent in Transitie

Door Pyt de Vries, Bianca Dusseljee en Menno Wierdsma (onderzoekers en practor Duurzaam Denken Duurzaam Doen, Firda)
Maatschappelijke transities vragen om ander onderwijs en nieuwe vormen van begeleiding. Maar richting geven aan verandering begint ook bij jezelf. In deze workshop verbinden we de grote bewegingen van de maatschappij met de innerlijke ontwikkeling van docenten en studenten. Samen onderzoeken we welke transities er spelen in jouw vakgebied, wat dit vraagt van de rol van de docent en hoe jouw persoonlijk perspectief helpt om richting te geven aan verandering en duurzame ontwikkeling.

Impactvol leren met je onderwijsteam

Door Marjan Nijenbanning (practor ondernemend leren met en van de sdg’s in het mbo, DCTerra), Mischa Bosman en Thijmen Rooks (docenten, DCTerra)
Hoe neem je je team mee in duurzaam en toekomstgericht onderwijs? In deze workshop ontdek je hoe impactinterventies – levensechte projecten met betekenis voor de regio – kunnen uitgroeien tot krachtige leermomenten voor studenten én docenten. Ze maken maatschappelijke transities tastbaar en brengen leren, doen en betekenis samen. We laten zien hoe de Whole School Approach helpt om duurzaamheid niet als extra thema te zien, maar als een gezamenlijke opdracht die onderwijs, organisatie en omgeving met elkaar verbindt. Vanuit inspirerende praktijkvoorbeelden ervaar je hoe teams eigenaarschap ontwikkelen en stap voor stap een duurzaam school-DNA opbouwen.Met praktische tools en werkvormen ga je zelf aan de slag: hoe geef je binnen jouw team vorm aan impactvol leren en hoe zorg je dat duurzaamheid zichtbaar, voelbaar en deelbaar wordt in de school? Je gaat naar huis met energie, ideeën en handvatten om het gesprek én de beweging verder te brengen.

Hoe ontwerp je onderwijs dat duurzaamheid, techniek en didactiek op een inspirerende manier verbindt?

Door Theo van Dijk en Rob Timmermans (lerarenopleiders technisch beroepsonderwijs, Hogeschool Rotterdam) en studenten
In deze interactieve workshop nemen tweedejaars studenten van de lerarenopleiding Technisch Beroepsonderwijs je mee in hun ontwerpproces van een project of lessenserie voor het mbo waarin duurzaamheid centraal staat. Onder de paraplu van duurzame ontwikkeling combineren zij vakgebieden als bouwkunde, media & vormgeving, natuurkunde, wiskunde, Design Thinking en Computational Thinking. Gedurende de workshop krijg je eerst een introductie in het onderwijsconcept en de didactische keuzes. Vervolgens presenteren studenten hun ontwerpen en delen hun ervaringen. Hierna analyseer je in groepjes voorbeeldprojecten aan de hand van criteria voor duurzaam onderwijs. Wat werkt, wat kan beter, en waarom?

Eén idee, duizend handen: zo maak je van visie werkelijkheid – het Albeda brede introductieprogramma

Door Ahmet Dikbas (programmaleider, Albeda), Sezen Sümer (onderwijskundige, Albeda), Ricardo Kluivert (programmaleider, Albeda)
Hoe maak je van een project voor 150 studenten een organisatiebreed programma voor 6.000 studenten? Vanuit het programma Maatschappelijke Impact van het programmabureau Albeda NEXT (strategie & gelijke kansen) laten we zien hoe het Albeda Introductieprogramma uitgroeide tot een betekenisvolle start voor álle eerstejaars van Albeda. Een programma waarbij studenten o.a. werken aan de SDG’s, start met een groot festival in Ahoy wat doorloopt in een 20-weeks programma met: 

– IMPACT Tours: inspirerende excursies en ontmoetingen met de stad, de samenleving én elkaar.
– IMPACT Weken: een modulair lesprogramma waarin studenten actief werken aan burgerschap, talentontwikkeling en maatschappelijke impact. 

Leer in deze workshop over dit programma én hoe dit van binnenuit is gegroeid: hoe draagvlak ontstaat, wat het vraagt van teams en leidinggevenden, en hoe je als organisatie samen een beweging op gang brengt. Ga daarnaast zelf aan de slag met impact die je morgen al kunt maken.

De Groene Draad – aan de slag met het procesinstrument voor het integreren van duurzaamheid in jouw onderwijs

Door Nina van Veldhuizen (adviseur, CINOP), Guido van Eijk (teamleider en practor, Summa College) en Fleur Hendriks (adviseur, CINOP)
De Groene Draad helpt onderwijsteams om via een stappenplan het thema duurzaamheid integraal in het curriculum te verankeren. Teams kunnen stap voor stap en in hun eigen tempo toewerken naar een integrale groene lijn door hun opleiding heen. Zo wordt duurzaamheid niet een los project, maar een herkenbare en blijvende component van het onderwijs, verbonden aan zowel de vakinhoud als de beroepspraktijk. In deze workshop word je meegenomen in het stappenplan en knoop je zelf al jouw groene draad!De Groene Draad is ontwikkeld in samenwerking met de MBO raad, Leren voor Morgen, CINOP en Summa College.

12:15 Lunch
13:15 Workshopronde 2

Inspraak met Impact: Studentenberaad als Bouwsteen voor Onderwijsinnovatie

Door Roeland van den Beemd (docent en coördinator, MBO Utrecht) en Marije van Bommel (docent en alleskunner, MBO Utrecht)
Vorig jaar organiseerde MBO Utrecht samen met twee andere ROC’s als eerste wereldwijd een studentenberaad, in samenwerking met Bureau Burgerberaad. Een studentenberaad creëert ruimte voor waardevolle inspraak en betrokkenheid van studenten. Tijdens deze workshop deelt MBO Utrecht hun eerste ervaringen en ervaar je zelf de kracht van een schoolberaad. Je gaat tijdens een mini-mini-mini-schoolberaad samen werken aan een advies, door middel van Deep Democracy gespreksvormen.

Inner Development Goals in mbo-onderwijs

Door Reina Kuiper (teamleider en trainer, Wageningen Pre-University), Bibi Lotte van der Horst (opleidingscoördinator en docent Toegepaste Biologie, MBO Aeres Ede), Pieter Seuneke (onderzoeker, Aeres Hogeschool Wageningen) en student
Om effectief te kunnen werken aan het realiseren van de Sustainable Development Goals (SDG’s) moeten wij als mensen ook zelf veranderen. Daarvoor zijn de Inner Development Goals (IDG’s) ontwikkeld. Deze IDG’s gaan over brede persoonlijke ontwikkeling, zoals het ontwikkelen van je innerlijk kompas, kritisch denken, empathie, samenwerken en handelen. Reina ontwikkelde een kaartenset op basis van de IDG’s voor toepassing in docententrainingen. Bibi Lotte ontwikkelde een zelfevaluatie instrument voor mbo-studenten op basis van de IDG’s. Tijdens deze workshop delen Bibi Lotte en een student hun ervaringen. Vervolgens ga je zelf actief aan de slag met de IDG kaartenset van Reina. Daarna reflecteer je op de toepasbaarheid van beide instrumenten binnen jouw eigen onderwijsinstelling.

Impactonderwijs ontwerpen dat ertoe doet

Door Sharon Postma (programmamanager Noorderpoort Duurzaam) en Michiel Kostermans (kwartiermaker duurzaamheid, Alfa-college)
De wereld verandert snel. Klimaatcrisis, energietransitie, sociale ongelijkheid – het zijn geen abstracte onderwerpen meer, maar dagelijkse realiteit voor onze studenten. Om de maatschappelijke uitdagingen aan te kunnen, hebben we radicale verbeelding nodig. En om die reden gebruiken we (zakelijk) tekenen als tool om je mee te nemen in impact onderwijs. Hoe zorg je dat je onderwijs écht aansluit op maatschappelijke ontwikkelingen?

Noorderpoort en het Alfa-college hebben beiden een SDG House geopend vanuit het onderwijs en nemen je tijdens de workshop mee in de kracht van co-creëren met het bedrijfsleven: onderwijs binnen en buiten de school gekoppeld aan échte vraagstukken uit de regio. Je gaat hands-on aan de slag en komt met concrete stappen, ideeën en inspiratie terug. Wat leer je? 

• Hoe je met bedrijven en organisaties relevante curricula ontwerpt
• Welke tools je gebruikt om van leerdoelen concrete projecten te maken
• Hoe je dit structureel borgt in je onderwijsprogramma

Wat neem je mee? Een visueel stappenplan om je curriculum te koppelen aan regionale vraagstukken, concrete ideeën om SDG’s in je lessen te verweven en nieuwe samenwerkingspartners en formats.

Pak de Buitenkans! Natuurinclusief mbo-onderwijs in de praktijk

Door Mariska de Rouw (docent, Yuverta), Sijtske Ouderkerken (projectleider, Yuverta) en Joris Buis (projectleider, IVN)Lees meer
In deze interactieve workshop ontdek je hoe je natuurinclusief onderwijs kunt vormgeven in combinatie loopbaanoriëntatie (LOB) en burgerschap. We laten zien hoe de natuur kan bijdragen aan persoonlijke ontwikkeling, toekomstgericht leren en actief burgerschap. Samen verkennen we hoe je met studenten naar buiten gaat én verbinding maakt met de wereld om hen heen. We nemen je mee in dit project, vertellen do’s and dont’s en geven praktische voorbeelden en werkvormen voor de onderwijspraktijk. Laat je inspireren en ontdek de kansen die buiten op je en jouw studenten wachten!

Bildung Climate School – samenwerkend leren met mbo, hbo en wo (ENGELS)

Door Petra Kroon (docent International Event Management Studies, Albeda), Ginie Servant-Miklos (klimaatpsycholoog en medeoprichter Bildung Climate School) en studenten
De Bildung Climate School brengt mbo-, hbo- en wo-studenten samen in één leeromgeving waar duurzaamheid, sociaal gedrag en maatschappelijke verandering centraal staan. Studenten leren hier niet alleen over de transitie naar een rechtvaardige, post-fossiele toekomst – ze ervaren wat het betekent om samen die toekomst vorm te geven. 

De kracht van dit programma ligt in samenwerking tussen verschillende leerdivisies: mbo-, hbo- en wo-studenten werken, denken en creëren samen. Ze ontdekken hoe waardevol ieders perspectief is, ontwikkelen meer begrip en respect voor elkaars kennis en talent, en zien dat ze elkaar nodig hebben om echt anders te kunnen denken, werken en samenleven.

De Bildung Climate School biedt eerlijke, maar hoopvolle educatie waarin kritisch denken, emotionele veerkracht en collectieve verantwoordelijkheid centraal staan – in een omgeving van vertrouwen en verbinding.

Tijdens deze workshop delen Petra, Ginie en studenten hun ervaringen met deze aanpak. Daarna gaan deelnemers in kleine groepen zelf aan de slag met de methode – een uitnodiging om samen te onderzoeken hoe onderwijs kan bijdragen aan een duurzame en menswaardige toekomst.

De Groene Draad – aan de slag met het procesinstrument voor het integreren van duurzaamheid in jouw onderwijs

Door Nina van Veldhuizen (adviseur, CINOP), Guido van Eijk (teamleider en practor, Summa College) en Fleur Hendriks (adviseur, CINOP)
De Groene Draad helpt onderwijsteams om via een stappenplan het thema duurzaamheid integraal in het curriculum te verankeren. Teams kunnen stap voor stap en in hun eigen tempo toewerken naar een integrale groene lijn door hun opleiding heen. Zo wordt duurzaamheid niet een los project, maar een herkenbare en blijvende component van het onderwijs, verbonden aan zowel de vakinhoud als de beroepspraktijk. In deze workshop word je meegenomen in het stappenplan en knoop je zelf al jouw groene draad!De Groene Draad is ontwikkeld in samenwerking met de MBO raad, Leren voor Morgen, CINOP en Summa College.

Side-sessie voor bestuurders van mbo-instellingen:  Van controle naar vertrouwen, wat is mijn rol als bestuurder?

Door Simone Fredriksz (bestuurder Albeda) en Madelon de Beus (adviseur Leren voor Morgen)
Duurzaamheid staat in het beleid van veel mbo-instellingen, maar hoe krijgen we het écht in het DNA? Hoe zorgen we dat mbo-studenten met kennis, vaardigheden én de juiste mindset de arbeidsmarkt opstappen – klaar om elk bedrijf en elke sector te verduurzamen? Wat is daarbij de rol van bestuurders? We willen vaak graag sturen op KPI’s en targets, maar duurzaamheid vraagt om geduld en vertrouwen. Wat vraagt dat? Wat kunnen we doen, en wat kunnen we beter laten? Tijdens deze sessie gaan we op openhartige manier met elkaar in gesprek hierover, op basis van de ervaringen van twee bestuurders die bereid zijn hun casus en vragen hierover in te brengen. Denkt u met hen mee?
14:30 Uitreiking SustainaBul MBO 2025

15:30 Netwerkborrel en inspiratiemarkt Albeda 

16:30 Einde programma