Onderwijs terug naar de kern: leerlingen voorbereiden op de wereld van morgen 

Discussies over migratie, stikstof, bestaanszekerheid en klimaat domineren het nieuws. De vraag is of we voldoende kennis en kunde hebben om deze maatschappelijke problemen het hoofd te bieden. En belangrijker nog: de is vraag of we de generatie die te maken zal hebben met de gevolgen van de problematiek, voldoende opleiden om hiermee om te gaan.

We kunnen deze vragen niet eenduidig met ‘ja’ beantwoorden. Daarom klinkt er vanuit de samenleving, het onderwijs en de politiek een luide roep om de volgende generaties hier beter op toe te rusten. Zie hier de cruciale rol van het onderwijs. De roep doet een appèl op de kerntaak van onderwijs: leerlingen voorbereiden op de wereld van morgen. In dit toekomstgerichte onderwijs is er aandacht voor duurzame ontwikkeling en maatschappelijke vraagstukken.

Vanuit het onderwijs is hier wel oren naar. Uit onderzoek van Leren voor Morgen en SME blijkt dat ruim 70% van de docenten op basis- en middelbare scholen méér aandacht zou willen besteden aan duurzame ontwikkeling en maatschappelijke vraagstukken, maar dat dit in de praktijk niet structureel van de grond komt. Het wordt vaak als apart thema in extracurriculaire projecten gegoten, die bovenop de al volle agenda van docenten komen. De continue druk van exameneisen in het voortgezet onderwijs, de toetsendruk en de focus op de eindtoets in het primaire onderwijs geven hen weinig ruimte. Een schoolcurriculum waarin duurzame ontwikkeling niet als apart thema wordt gestapeld, maar een integraal onderdeel is van álle vakken, biedt hierin een oplossing. Bovendien komt dit het leren van basisvaardigheden als lezen, schrijven en rekenen ten goede. Deze vaardigheden worden immers makkelijker en betekenisvoller aangeleerd in een context, bijvoorbeeld in de context van leren voor duurzame ontwikkeling.

Het demissionaire kabinet bekrachtigt de roep om in het onderwijs meer aandacht te hebben voor duurzame ontwikkeling. Eind oktober was in een kamerbrief te lezen dat zij samen met het werkveld willen kijken hoe zij scholen hierbij kunnen ondersteunen.

In de tussentijd zien we in de praktijk al dingen bewegen. Bij burgerschap is veel aandacht voor maatschappelijke thema’s en bij de herziening van de kerndoelen van verschillende vakken is het is onderwerp van gesprek. Toch is het belangrijk om, in afwachting van de door het (demissionaire) kabinet toegezegde ondersteuning, de kracht van onderaf laten zien en de ruimte binnen de huidige kaders ten volle te benutten. In het schoolplan en de vertaling van de kerndoelen naar het schoolcurriculum, kunnen scholen hun visie op leren voor duurzame ontwikkeling vergaand zelf vormgeven. Daarnaast kunnen docenten hun vrije ruimte gebruiken om de lessen toe te passen op de actualiteit of (regionale) maatschappelijke thema’s.

Als het op deze manier lukt om het onderwijs terug te brengen naar de kerntaak – leerlingen voorbereiden op de toekomst – komt dit zowel de kwaliteit van het onderwijs, als het plezier bij docenten en leerlingen ten goede.

Namens meer dan 150 (onderwijs)organisaties verenigd in de coöperatie Leren voor Morgen,

 Giuseppe van der Helm  

(directeur coöperatie Leren voor Morgen)